Мектеп психологының жұмысындағы мансаптық бағыт

еменно

адамның психофизиологиялық жеке ерекшеліктеріне қойылатын талаптар ұдайы өсуде, ал еңбек мақсаты мен сипаты нарықтық қатынастардың арқасында адамдарға таңдаған кәсіптегі барынша жоғары кәсіпқойлықтың, біліктілікті ұдайы арттыруға және жеке басының дамуына әзірліктің қажеттілігін көрсетеді. Осындай жағдайда мектептегі кәсіби бағдар барлық жастағы оқушылар үшін сапалы дайындықты қамтамасыз етуі тиіс.

Мектепте кәсіби бағдар беру-бұл оқушылардың кәсіби қызметтің белгілі бір түрлеріне бейімділігі мен талантын анықтауға арналған іс-әрекеттер кешені, сондай-ақ еңбекке дайындығын қалыптастыруға және мансаптық жолды таңдауға көмек көрсетуге бағытталған іс-әрекеттер жүйесі. Оқу-тәрбие үрдісі кезінде, сондай-ақ оқушылармен және олардың ата-аналарымен мектептен тыс және сабақтан тыс жұмысқа тікелей жүзеге асырылады.

Оқушыларға кәсіптік бағдар мен болашақ кәсіби қызмет саласын таңдау барысында кәсіптік бағдар беру мақсаттары:

оқушылардың еңбекке саналы көзқарасын қалыптастыру
өз мүмкіндіктеріне, қабілеттеріне сәйкес және еңбек нарығының талаптарын ескере отырып, қызмет саласын таңдау еркіндігі жағдайында кәсіптік өзін-өзі анықтау.
Оқушылардың психологиялық және жас ерекшеліктерін ескере отырып, келесі кезеңдерді, мектептегі кәсіптік бағдар беру жұмысының мазмұнын бөліп көрсетуге болады.:

1-4 сыныптар: бастауыш сынып оқушыларының еңбекке деген құндылықты көзқарасын қалыптастыру, оның адам өміріндегі және қоғамдағы рөлін түсіну; оқу-танымдық іс-әрекетке қызығушылықты дамыту, оның әр түрлі түрлеріне, соның ішінде әлеуметтік, еңбек, ойын, зерттеушілік.

5-7 сыныптар: оқушыларда танымдық тәжірибе мен кәсіби қызметке қызығушылық танытуда тұлғалық мәнін дамыту; өз мүдделері мен мүмкіндіктері туралы түсінік ("мен" бейнесін қалыптастыру); әлеуметтік-кәсіби практиканың әр түрлі салаларында бастапқы тәжірибені алу: техника, өнер, медицина, ауыл шаруашылығы, экономика және мәдениет.

8-9 сыныптар: факультативтік сабақтар мен басқа да таңдау курстары барысында білім беру сұраныстарын нақтылау; оқыту бейінін таңдау туралы тиісті шешім қабылдау және анықтау мақсатында топтық және жеке консультация беру; қызығушылықтары мен қабілеттеріне, құндылық бағдарларына сәйкес келетін білім беру сұраныстарын қалыптастыру.

10-11 сыныптар: өзін-өзі дайындау және өзін-өзі дамыту бойынша іс-қимылдарға үйрету, таңдаулы еңбек түрінде кәсіби қасиеттерді қалыптастыру, кәсіби жоспарларды түзету, таңдаған қызметке дайындығын бағалау.

м мире требования к психофизиологическим индивидуальным особенностям человек неуклонно растут, а цели и характер труда, благодаря рыночным отношениям, предъявляют людям необходимость всё более высокого профессионализма в выбранной профессии, готовности к постоянному повышению квалификации и личностному развитию. В подобной ситуации школьная профессиональная ориентация становится актуальной как никогда и должна обеспечивать качественную подготовку для школьников всех возрастов.

Профориентация в школе – это комплекс действий для выявления у школьников склонностей и талантов к определённым видам профессиональной деятельности, а также система действий, направленных на формирование готовности к труду и помощь в выборе карьерного пути. Реализуется непосредственно во время учебно-воспитательного процесса, а также во внешкольную и внеурочную работу с учащимися и их родителями.

Цели оказания профориентационной поддержки учащимся в процессе выбора профиля обучения и сферы будущей профессиональной деятельности: 

• выработка у школьников сознательного отношения к труду
• профессиональное самоопределение в условиях свободы выбора сферы деятельности в соответствии со своими возможностями, способностями и с учетом требований рынка труда.

• С учетом психологических и возрастных особенностей школьников можно выделить следующие этапы, содержание профориентационной работы в школе:

  1-4 классы: формирование у младших школьников ценностного отношения к труду, понимание его роли в жизни человека и в обществе; развитие интереса к учебно-познавательной деятельности, основанной на посильной практической включенности в различные ее виды, в том числе социальную, трудовую, игровую, исследовательскую.

  5-7 классы: развитие у школьников личностного смысла в приобретении познавательного опыта и интереса к профессиональной деятельности; представления о собственных интересах и возможностях (формирование образа «Я»); приобретение первоначального опыта в различных сферах социально-профессиональной практики: технике, искусстве, медицине, сельском хозяйстве, экономике и культуре.

  8-9 классы: уточнение образовательного запроса в ходе факультативных занятий и других курсов по выбору; групповое и индивидуальное консультирование с целью выявления и формирования адекватного принятия решения о выборе профиля обучения; формирование образовательного запроса, соответствующего интересам и способностям, ценностным ориентациям.

  10-11 классы: обучение действиям по самоподготовке и саморазвитию, формирование профессиональных качеств в избранном виде труда, коррекция профессиональных планов, оценка готовности к избранной деятельности.